یک کودک خجالتی معمولا باعث نگرانی والدینش می‌شود. چرا که کودکان خجالتی با رفتارهایی از قبیل پنهان شدن پشت والدین و کم صحبتی در جمع، شناسایی می‌شوند.
این موضوع ذهن والدین را به خود مشغول میکند و دائم در تلاش میکنند که به کودک خود بیاموزند در جمع خجالت نکشد و غالبا این احساس کودک را مشابه با ترسیدن تصور میکنند.
به بیان ساده، خجالت تنها یک تیپ شخصیتی است که برخی از افراد دارای آن هستند. بهتر است در همین ابتدا خیال شما را راحت کنیم که خجالتی بودن یک کودک، ایراد و نقص جدی نیست و به سادگی قابل رفع است.
سرگدشت افراد موفق جهان بیان میکند، بسیاری از آن‌ها که به واسطه‌ی حرفه‌ی خود بایستی بسیار اجتماعی باشند، در کودکی بسیار خجالتی و گوشه گیر بوده‌اند.
شما می‌توانید بهترین راهکارهای اجتماعی کردن کودکان خجالتی را در چوبین بیاموزید.
چرا کودک خجالت میکشد؟
ابتدا نظر شما را به کلیاتی از خجالت که احتمالا شما هم با آن مواجه شده‌اید، جلب می‌کنیم:
اگر از افرادی که می‌شناسید بپرسید که آیا شما خجالتی هستید یا خیر؟ قطعا اکثر آن‌ها معتقد‌اند دست کم در برخی از شرایط خجالتی هستند. بسیاری از افراد حتی در سنین بالا نیز در موقعیت‌هایی کم رو هستند و این دقیقا تاکیدی به اهمیت موقعیت است.
احساس کم رویی، خجالت و ترس و حالاتی که غالبا با خود به همراه دارند مانند سرخ شدن، عرق کردن و میل به گریز از موقعیت، یک عملکرد طبیعی از مغز انسان است. در واقع هر انسانی در هر سنی، زمانی که در شرایطی قرار می‌گیرد که پیش تر با آن رو به رو نشده احساس خجالت میکند.
البته این تمام ماجرا نیست. کلید غلبه بر این ترسی که در مواجهه با آدم‌های جدید و موقعیت‌های جدید ما را فرا می‌گیرد، مهارت است. مهارت با تمرین و شناخت و آگاهی قابل کسب است و برخی افراد این مهارت را به دست آورده‌اند و به راحتی بر موقعیت‌های جدید مسلط هستند.
حال چرا به نظر می‌رسد که گویا برخی کودکان ذاتا خجالتی هستند و برخی دیگر به راحتی در جمع‌های مختلف و شرایطی که حتی ممکن است برای یک فرد بزرگسال هم استرس آور باشد ظاهر می‌شوند و به راحتی اظهار وجود میکنند؟
محققان ریشه‌ی خجالت در کودکان را در سه رکن اساسی خلاصه میکنند. ژنتیک، ترس از باخت و تقلید.
چوبین شما را به ادامهی مطالعه‌ی این مبحث جذاب دعوت میکند.
1. مسائل ژنتیکی و ارثی:
جالب است بدانید که پژوهش‌های انجام شده در دانشگاه هاروارد، نشان می‌دهد که خجالتی بودن کودکان ممکن است زمینه ارثی و ژنتیکی داشته باشد.
در واقع این تحقیقات که بر روی شماری از نوزادان تازه متولد شده صورت گرفته است، ثابت میکند برخی از نوزادان ذاتا ساکت و برخی دیگر به صورت غریزی پر سروصدا و پرشور تر هستنند!
البته تاثیر محیط نسبت به مسائل ژنتیکی بسیار بیش‌تر وغیر قابل انکار است. قطعا اگر نوزادی ذاتا اجتماعی متولد شود اما در دوران کودکی با بی توجهی، مسخره شدن، دست گذاشتن روی نقاط ضعف و مقایسه شدن با دیگران مواجه شود، از او یک کودک خجالتی ساخته می‌شود.
2. ترس از باخت:
همانطور که پیش تر اشاره‌ی کوچکی به آن شد، مقایسه کردن کودک با سایر کودکان و بزرگ جلوه دادن نقاط مثبت آن‌ها و دست گذاشتن روی نقطه ضعف‌های کودک، از بدترین روش‌های تربیتی پرطرفدار در بین والدین است.
بدیهی است که هیچ پدر و مادری از قصد برای کودک خود بد نمی‌خواهد و صرفا از روی ناآگاهی از مسائل موبوط به تربیت و رشد کودک، این رویه‌ها را پیش می‌گیرد.
والدینی که گمان میکنند کودکشان بایستی در تمام زمینه‌ها رتبه‌ی اول و از بقیه کودکان سر تر باشد، موجب ایجاد استرس کاذب در کودک خود می‌شوند. این استرس همان ترس از باخت و شکست است.
حال تصور کنید کودکی را که نمره‌ی پایینی در یکی از درس‌هایش کسب کرده است. احساس خجالت و ترس در این کودک، به مراتب مخرب تر از اثر نمره‌ی بد درس او است!
3.تقلید از والدین:
کودکان دائما در حال تقلید کردن از الگوهای اطراف خود هستند. سر گروه این الگوها پدر و مادرها هستند. اگر پدرو مادری خجالتی باشد و در مواقع مختلف جلوی کودک از خود یک شخصیت کم رو نشان دهند، طبیعی است که مغز کودک این گونه برداشت میکند که بایستی در جمع‌های مختلف مانند مهمانی‌های مختلف ساکت و کم رو باشد.
بنابراین اگر شما هم یک پدر یا مادر کم رو و خجالتی هستید، ابتدا خود را اصلاح کنید. چرا که بخش بزرگی از رفتار کودک شما بازتابی از رفتار خود شما است!
چگونه کودک خجالتی را اجتماعی کنیم؟
اکنون بهترین راهکارهایی که می‌تواند موجب اجتماعی شدن کودک شما شود، در دسترس شما است.
شرایط مختلف را برای کودک خود بازسازی کنید
منظور از عنوان فوق این است که شرایط احتمالی برای حضور کودک و نحوه‌ی ظاهر شدن او را مطرح کنید. این کار به او یک پیش زمینه از شرایط جدید می‌دهد.
به عنوان مثال به او بگویید: اگر مهمان به خانه‌‌ی ما آمد خوب است که با آن‌ها سلام و احوال پرسی کنی. حتما مهمان از رفتار تو بسیار خوشحال می‌شود. حتی می‌توانی گوشه‌ای از پذیرایی را انجام دهی. مطمئنم که پذیرایی کردن تو بسیار عالی است.
به کودک خود آموزش دهید، او را تشویق کنید و از نتیجه‌ای که حاصل می‌شود لذت ببرید.
کودک را خجالتی صدا نکنید
متاسفانه از اشتباهات رایج بین والدین، خجالتی مطرح کردن کودک خود در مقابل دیگران است. این دسته از والدین گمان میکنند اگر در جلوی دیگران کودک خود را خجالتی معرفی کنند کار را برای کودک خود راحت میکنند، چرا که اگر بقیه بدانند او خجالتی است کودک شرمنده نمی‌شود!
برعکس آن‌چه بیان شد، اگر خجالتی بودن کودک را مقابل او به زبان بیاورید، او می‌پندارد که یک ایراد و نقص در وجودش دارد که شما را در مقابل دیگران خجل و سرافکنده کرده است. در نهایت موجب احساس گناه و پشیمانی در او می‌شود.
بنابراین به‌جای تشدید کردن و تلقین کردن خجالت به کودک خود، بدانید به راحتی و فقط با رعایت چند نکته‌ی ساده این مشکل قابل رفع است.
او را درک کنید
گاهی اوقات والدین بدون اینکه از تکنیک خاص و عجیبی استفاده کنند، فقط با درک کردن می‌توانند کمک بسیار بزرگی به کودک خود بکنند. فقط لازم است به او بفهمانید شما احساس کم رویی و خجالت او را درک می‌کنید.
شما می‌دانید قرارگیری در برخی از شرایط موجب خجالت و گوشه گیری او می‌شود و سعی دارید به او کمک کنید. باور داشته باشید که اگر کودک احساس کند شما او را درک می‌کنید، کمک‌ها و آموزش‌های شما بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
او را همانطور که هست دوست بدارید
با ابراز کردن مهر و محبت خود به او ثابت کنید حتی اگر خجالتی و کم رو هم باشد دلیل بر این نیست که شما دوستش نداشته باشید. اگر کودک تصور کند که موجب سرافکندگی شما است، علاوه بر اینکه خجالت او تشدید می‌شود، در روحیه‌ی او تاثیرگذار خواهد بود.
سخن آخر
نیمه‌ی پر لیوان را نیز ببینید. بسیاری از والدین برعکس شما آرزو دارند کودک شان کمی خجالتی باشد!
خجالتی بودن اگر افراطی نباشد بد نیست و شخصیت کودک است. احساس خجالت متعادل، باعث دقت بیتشر در کارها و افزایش حس مسئولیت پذیری در آینده خواهد شد.