قبل از چرایی وجود دوست خیالی کودک در ابتدا لازم است شما را با مفهوم خیال پردازی آشنا کنیم. همه‌ی انسان‌ها روزانه مدتی را صرف خیال پردازی می‌کنند که اتفاقا هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان مفید است. اما آن‌چه جالب توجه است، خیال پردازی کودکان و صحبت آن‌ها با یک دوست خیالی است.
ممکن است کمی عجیب یا حتی ترسناک به نظر برسد، اما باید بدانید بازی کردن و صحبت کردن با کسی که وجود خارجی ندارد یا به عبارتی دوست خیالی کودک مجسوب می‌شود، بسیار شایع است.
معمولا اکثر والدین صحبت‌کردن کودک با عروسک‌ها و دیگر وسایل بی‌جان را عادی می‌دانند. اما نگرانی از جایی شروع می‌شود که کودک را حین نگاه‌کردن، خندیدن، حرف‌زدن و بازی کردن با یک شخص خیالی مشاهده کنید.
با چوبین همراه شوید و ادامه‌ی این مبحث جذاب را از دست ندهید.
این داستان واقعی است!
اگر فکر می‌کنید تنها خودتان مادر یا پدر یک کودک خیال پرداز هستید و در نزدیکان و اطرافیان خود با چنین مسئله‌ای مواجه نشده‌اید، در اشتباه هستید.
در ادامه خاطره‌ای از زبان یک مادر کودکی خیالاتی آورده‌ایم.
اوایل متوجه‌شده بودم که فرزندم با اشخاصی که من نمی‌بینم و وجود خارجی ندارند کمی صحبت می‌کند. من این موضوع را جدی نگرفتم چرا که به حساب صحبت کردن با خودش و به عبارتی بلند فکر کردن گذاشتم.
اما از جایی نگران شدم که او تقریبا همه‌ی دوستان واقعی خود را کنار گذاشت و آن چنان با دوست خیالی‌اش رابطه‌ی صمیمانه برقرار کرده بود که حتی بدون اجازه‌ی او بیرون نمی‌رفت!
هنگامی که برای خرید به بازار می‌رفتیم، گاهی درخواست می‌کرد که برای دوستش هم چیزی بخریم. این موضوع من را واقعا نگران کرد. در ذهنم پرسش بزرگی ایجاد شده‌بود که آیا او وارد دنیای توهم شده یا اینکه واقعا کسی را می‌بیند و این من هستم که از دیدن آن نات وانم؟
در ادامه چوبین نتایجی مفید از پیگیری‌ها و تلاش‌های این مادر ارائه می‌دهد. شما را به خواندن این نتایج جذاب دعوت می‌کنیم.
دوست خیالی کودک تا چه حد جدی و نگران کننده است؟
پاسخ به این پرسش در گرو این است که بررسی کنید کودک شما تا چه حد در ارتباط با دوست خیالی خود فرو رفته‌است. چه مدت زمان از پیدا کردن دوست خیالی و برقراری ارتباط با او می‌گذرد. به طور کلی اگر بیشتر از 5 ماه از هم‌بازی‌شدن و ارتباط‌گرفتن کودک با دوست خیالی بگذرد، برای این مسئله جای نگرانی وجود دارد.
اگر کودک شما به نحوی در ارتباط با دوست خیالی فرو رفته‌است که دیگر تمایلی به وقت‌گذاشتن برای دوستان واقعی ندارد، در این هنگام لازم است از یک فرد متخصص کودکان کمک بگیرید و این موضوع را او مطرح کنید.
نکته‌ی مهم این است که از نظر روانشناسی، کودک بین سنین 3 تا 5 سال، تفاوت بین واقعیت و خیال را به درستی متوجه نمی‌شود. در واقع آن‌ها تمام آن‌چه از ذهن‌شان عبور کند را واقعی می‌پندارند. سنینی از کودکان که احتمال حضور یک دوست تخیلی در آن بیشتر است، 4 الی 5 سال است.
در مقابل کودکی که می‌گوید دوست خیالی دارد چگونه رفتار کنیم؟
در ابتدا بتوجه کنید اگر کودکی معتقد است دوستی دارد که شما نمی‌توانید آن را ببینید، دلیلی بر دروغگویی کودک نیست. به هیچ وجه این موضوع را به دروغگویی کودک مربوط نسازید.
ناشیانه‌ترین دید این است که این رفتار کودک را به امور ماورالطبیعه نسبت دهیم و موجب ایجاد ترس در کودک شویم. رفتار اشتباه دیگری که ممکن است از بزرگترها سر بزند، مسخره کردن و خندیدن به کودک است؛ که تاثیر بسیار بدی در کودک خواهد گذاشت.
معمولا دوست خیالی کودک، سلیقه‌ای مشابه با کودک دارد. اسباب‌بازی، کارتون و خوراکی‌های مورد علاقه‌ی دوست خیالی نیز مشابه کودک است. این مسائل برای کودک واقعی است و یک مرحله‌ی کاملا طبیعی از رشد کودک است.
هرگز با اوبه مقابله نپردازید که تو اشتباه می‌کنی و خیالاتی شده‌ای یا حتی او را تنبیه کنید و مجبور کنید خیال پردازی نکند. پیش‌تر بیان شد که چه زمانی می‌توانید نگران شوید و مسئله را تخصصی‌تر بررسی کنید.
بهترین رفتاری که بایستی از جانب شما سر زند، تنها گوش کردن و دقت کردن به کودک است. بگذارید بدون ترس درمورد دوست خود با شما صحبت کند. شما با گوش کردن می‌توانید به بسیاری از نکات و مسائل پی ببرید. در نهایت به تدریج و با صبوری به او بفهمانید که میان واقعیت و خیالات تفاوت‌هایی وجود دارد.
رفتار هوشمندانه در مقابل سواستفاده‌ی کودک از دوست خیالی
گاهی ممکن است کودک حرکات و رفتارهای اشتباه خود را به گردن دوست خیالی بیاندازد. این موضوع به شما بستگی دارد که تا چه حد رفتار قاطعانه دارید و اجازه نمی‌دهید کودک اشتباهات خود را نه فقط به گردن دوست خیالی بلکه هر دوست دیگری بیاندازد.
کودک باید متوجه شود که هرکسی مسئول رفتار خودش است و هیچ‌کس نباید برای رفتار زشت خود بقیه را مقصر کند. مقصر کردن دیگران فقط یک عذر غیرموجه است. یک جمله‌ی کاربردی که به شما توصیه می‌کنیم از آن استفاده کنید این است که بگویید “شاید کسی دوست داشت در چاه بیافتد تو چرا همراه او افتادی؟”
البته سعی کنید با ملایمت و رفتار دوستانه این بحث تربیتی را در ذهن او جا بیاندازید. هیچ‌گاه به زور و اجبار متوسل نشوید که تمامی زحمت‌های شما را بر باد خواهد داد.
علت ظهور دوست خیالی برای کودک چیست؟
همانطور که پیش‌تر اشاره‌ای به آن شد، در بین سنین 2 تا 5 سال معمولا کودکان وجود یک یا چند دوست خیالی را تجربه می‌کنند و این موضوع در سنین 3 الی 4 سال به اوج شدت خود خواهد رسید.
در این سنین کودک در حال کلنجار رفتن و به چالش کشیدن قوه‌ی تخیل خود است و در رشد کودک امری طبیعی به شمار می‌رود. البته برخی کودکان در مقابل یافتن دوست خیالی مستعدتر هستند و عواملی که برای آن در نظر گرفته‌اند به شرح زیر است:
· اضطراب و نگرانی
گاهی پیش می‌آید کودکی که در گذشته در شرایطی استرس‌آور مثلا شرایطی مانند طلاق یا دعوای والدین قرار گرفته است، دوستی را برای آرامش خود انتخاب می‌کند و به نحوی احساس تنهایی و اضطراب خود را با او سهیم می‌شود تا از شدت آن بکاهد.
· اعتماد به نفس پایین
کودکی که اعتماد به نفس و جرئت کمی دارد و طبیعتا نتواند در جمع دوستان واقعی به درستی ظاهر شود، ممکن است برای جبران این کمبود برای خود دوستی خیالی بسازد.
· کنترل احساسات
گاهی بزرگترها و والدین، اجازه‌ی ابراز احساس کودک را به او نمی‌دهند، با او هم صحبتی نمی‌کنند و اجازه‌ی بیان تفکرات را به کودک نمی‌دهند، در اینصورت احتمال اینکه کودک برای خود دوستی خیالی ترتبیت دهد تا با او به صحبت بنشیند بسیار زیاد است.
· خلاقیت
پیدایش دوست خیالی همیشه ناشی از موارد منفی نیست. گاهی نشان از خلاقیت و هوش کودک دارد. این موضوع به تقویت استعدادها و مهارت‌های اجتماعی کودک کمک بسیاری خواهد کرد.
در نهایت بهتر است بدانید، هرچند برخی از کودکان ممکن است به شدت پافشاری کنند که دوست خیالی آن‌ها واقعی است، اما اکثر آن‌ها می‌دانند که ظاهرسازی می‌کنند. تا زمانی که دوست خیالی سدی در مقابل دوستان واقعی کودک نشود جای نگرانی وجود ندارد. در غیر اینصورت طبق توضیحاتی که داده شد، بهتر است از راهنمایی‌های یک متخصص کودک بهره بگیرید.
